کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 278

ریق زدن-ریغ زدن

افسارگسیخته(سرکش)

از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)
چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

خوش غیرت-در زبان لوطیان گاه نشانه ی اعجاب و گاه دشنامی است به جای بی غیرت

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

چُغُلی-سخن چینی-غیبت-شکایت

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

 

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن
افطاری-خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند
خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن
اجل‌برگشته-کسی که مرگ به‌سراغش آمده

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)
دست یکی داشتن-همدست شدن-متحد شدن

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

پُک زدن-هر بار کشیدن سیکار و چپق و از این قبیل با نفس عمیق

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

آجر شدن نان(از بین رفتن درآمد)

زرشک-لفظی است مانند زکی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود
چین-یک بار درو-بک بار چیدن

بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

اُرد کسی را خواندن(به حرف کسی گوش کردن، اهمیت دادن)

الکی-بی‌هوده-بی‌خود-دروغکی

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

بز دل-ترسو

بپا-مواظب باش-متوجه باش

 

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

روبنده-نقابی سیاه رنگ برای پوشاندن چهره

رفت و روب-جارو و پارو-خانه تکانی-تمیز کردن منزل

جوغ-جوی آب

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

 

 

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست
آتشِ تر(شراب، لب معشوق)
بی پایه-دروغ-پوچ
 

 

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

خاطر خواه-عاشق-دل باخته

جا نیاوردن-کسی را نشناختن

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند
جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ

ریپ زدن-نامیزان کارکردن موتور

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

آلامد(باب روز، به‌رسم معمول)
جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی

دست به دست دادن-دست عروس را در دست داماد گذاشتن

آه در بساط نداشتن-سخت بی‌چیز بودن-بیچاره و بینوا بودن

دست و پا کردن-فراهم آوردن
ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

 

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

روخوانی-از روی کتاب و نوشته خواندن

پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان

 

خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

 

در لاک خود فرو رفتن-کاری به کار دیگران نداشتن

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

جگر پاره-فرزند-جگر گوشه

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

بار شیشه-بار شکستنی-کودک در شکم مادر

پر و بال-امکان-فرصت

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

 

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

 

آتش‌پا-فرز و چالاک-بی قرار
خاله در هم-همیشه نگران-همیشه اخم کرده

تزئیناتی-کسی که کارش تزیین است

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

بوگندو-آدم کثیف و بد بو

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن

ار زبان کسی(از قول کسی)

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین
از زورِ-از شدت-از بسیاری

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

با خرس توی جوال رفتن-با آدم ناجور همدم و همکار شدن

چوق-چوب-تومان

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن

آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

 

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده
پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

خنِس و فنِس-گرفتاری و ناراحتی

پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن

پرونده سازی-گردآوری سندهای دروغین برای متهم کردن کسی

تردستی-مهارت-شعبده بازی

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

جگری-به رنگ جگر

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

 

اطفال باغ-گل‌های تازه

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

انگشت بلند کردن-اجازه‌ی سخن خواستن

بلا گرفته-گرفتار بلا-شیطان-شلوغ
تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

اجباری-خدمت سربازی

دود ِ نازک-دود سیگار و قلیان و چپق

چلو صاف کن-آبکش

 

چوروکیده-پر چین و چوروک

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

ریختن مو-سخت وحشت کردن

راه اندازی-راه انداختن

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن
تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن

 

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)

زُل-خیره
دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

اطفال باغ-گل‌های تازه

از مخ معاف بودن(دیوانه بودن)
توجیهی-برنامه های توضیحی

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

پر بدک-خیلی بد

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

دست آموز کردن-تربیت کردن

 

زیر زانویی-رشوه ی مختصر و نهانی

 

بچه ی سر راهی-بچه ای که او را سر راه گذاشته اند تا برده شود

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

آب برداشتن(هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن)

دوش فروش-ربا خوار

دست کسی در کار بودن-شرکت داشتن در کاری

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

 

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

آتش به جان ( گور) گرفته(ذلیل‌شده، ورپریده)

 

 

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن

 

توالت کردن-آرایش کردن

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی

از پاشنه در کردن-پیاده راه درازی را طی کردن

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی

 

جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

حساب سوخته-بدهی قدیمی

خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

 

داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد
پیل پیلی خوردن-در راه رفتن به چپ و راست متمایل شدن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

خرجی-پول لازم برای گذران روز

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

چوب حراج چیزی را زدن-در برابر تاراج و غارت قرار دادن

از این شاخ به آن شاخ پریدن-دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن

خیط شدن-نگا. خیت شدن

 

توی گود نبودن-در متن موضوع نبودن-اطلاع دقیق نداشتن-در حاشیه بودن

 

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

دست داشتن-توانایی داشتن-وارد بودن

درسته-یکجا-یکپارچه-کاملن

 
آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد
بد سابقه-بد پیشینه-دارای گذشته ی بد
زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن
رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن

آتش سوزاندن(شیطنت و شرارت کردن)

بابا ننه دار-خانواده دار-اصیل-صاحب نام و نشان
چقال-مهمل بقال

 

خیط کاشتن-خطا کردن

دماغ چاقی-احوال پرسی

جفت گیری کردن-جماع کردن حیوانات
ترکه-آدم باریک و بلند

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور
ترش ابرو-عبوس

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

ذوق زده شدن-ناگهان بسیار خوش حال شدن-از شادمانی بسیار و ناگهانی بیمار شدن

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

 

دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن

خاصه-خان لقب آرایشگر شاهان قاجار

دل واپسی-نگرانی-اضطراب

 
پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

زیر سر گذاشتن-زیر سر داشتن

پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن

اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن-زندگی کسی را آشفته کردن-کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن

حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

بو گرفتن-بد بو شدن-بوی چیز دیگری را گرفتن

چنگول زدن-پنجه زدن

پُر توپ-خشمگین

جوش آمدن-به خشم آمدن-کج خلقی سخت کردن

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

ته نشین-رسوب کرده

برخورد-بهم خوردن-تصادف

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند
چلو صاف کن-آبکش

بیرون رفتن-به توالت رفتن

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

چرکو-آدم کثیف

پار-فرسوده و اوراق-مجروح

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

خاطرخواه شدن-عاشق شدن-دل باختن

آلت دست کسی شدن(مورد سوء استفاده قرار گرفتن)

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن
جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

پُرسه-مراسم دیدار با بازماندگان کسی که مرده باشد برای گرامیداشت او

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

خون گرفته ی کسی بودن-در برابر کسی مسئول بودن

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن
داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن
خوش دست-خوش پنجه-خوش نواز-آن که در بازی شانس می آوزد

 

چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن
رشوه گرفتن-رشوه خواری

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

چک و چانه زدن-چانه زدن-وراجی کردن-مذاکره ی فراوان کردن

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن