بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 159

آشغالی-سپور

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

 

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)

دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن

روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن

دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

دو به هم زن-دو به هم انداز

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

چَه چَه-صدای بلبل
پیس-کسی که پوستش با لکه هایی دو رنگ می شود
حق دادن-تایید کردن
چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

از صرافت چیزی افتادن(از انجام کاری منصرف شدن)

دست داشتن-توانایی داشتن-وارد بودن

خوابیدن-خراب شدن-فرو ریختن

پر گویی-روده درازی-پر چانگی
استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

دوری-ظرف غذاخوری پهن

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن
آب در هاون کوفتن(کار بی‌هوده کردن)
 

بیرون رفتن-به توالت رفتن
خسارت دیدن-زیان دیدن

چرچری کردن-خوردن و عیش کردن

چار راه-محل تقاطع دو راه

راپرت-گزارش-خبر

دیم کاری-کشاورزی دیم
روغن از ریگ کشیدن-کاری محال انجام دادن
از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

چَرس-حشیش-گرد-بنگ
دلجور-همدل

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

خانم-زن بدکاره-هرزه

تبرک کردن-با برکت ساختن-خجسته کردن

از پاشنه در کردن-پیاده راه درازی را طی کردن

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

چَکه-شوخ و بذله گو

خواهر خوانده-دوست صمیمی

تردستی-مهارت-شعبده بازی

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

پاچه ورمالیده-بی شرم و پر رو-حقه باز

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

دخترینه-دختر-مونث

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن
آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

تخم دو زرده-چیز بسیار عزیز و گرامی

آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب

خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

از پاشنه در آوردن-به هر گوشه و کنار سر کشیدن

 

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

خیز-ورم-آماس

به بیراهه زدن-از بیراهه رفتن-از جاده ی اصلی منحرف شدن

 
چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن

پس پس رفتن-رو به عقب گام برداشتن
افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

از جایی آب خوردن(ناشی از چیزی بودن)

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

بی در رو-بن بست

دلپخت-پختن مغر چیزی

تنگ بودن قافیه-مشکل بودن کار

آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن

 

 

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

دَنگ-حیران و آشفته-سرگشته و شیدا
الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

 

آفتاب لب بام-پیری نزدیک به مرگ
آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)
خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن
بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

تاریخچه-تاریخ مختصر

داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید
اوضاع احوال(وضع و حال)
حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه
دول-آلت مردی به زبان کودکان
 

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

بازپرس-کسی که از متهم پرس و جو می کند

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

دردسر-گرفتاری-سرگردانی

 

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

توپ در کردن-توپ انداختن

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

بد خط-کسی که ناخوانا می نویسد

بازپرس-کسی که از متهم پرس و جو می کند

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

زبان به دهان نگرفتن-پیوسته گریه کردن-آرام نگرفتن

حاجی خرناس-لولو

پا-حریف

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

اصلاح-تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان

دو به دو-دو تا دو تا

دو به هم زنی-دو به هم اندازی

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

دو لَتی-در دو لنگه ای

پوشک-کهنه ی بچه

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی
دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)
اشک کوه(یاقوت، لعل)
چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن
دل کسی را خون کردن-کسی را سخت رنجاندن

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب
چاپچی-دروغ گو-لاف زن

آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

بریز و بپاش-دم و دستگاه-خرج بسیار

ابرو تنگ کردن-ناز و غمزه نمودن-افاده و بی‌اعتنایی کردن

ساییدن دندان ها به یکدیگر به هنگام خشم یا در خواب

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت
اسرار مگو(حرف‌های ناگفتنی)

ریش گرو گذاشتن-ار احترام و اعتبار خود برای وساطت در کاری بهره گرفتن-ضمانت کردن

پیش بها-بیعانه
زدن نفوس بد-گفته ی کسی را به فال بد گرفتن-فال زدن
چل و چو انداختن-منتشر کردن شایعه

پیش پیشکی-از پیش

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن
بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

بز دل-ترسو

خِر کسی را گرفتن-نگا. خر کسی را چسبیدن

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت

بی سر و پا-پست-فرومایه

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

حشری-شهوت ران-پر شهوت

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن

آش و لاش(به‌کلی متلاشی‌شده، له‌ولورده)

رد پا-جای پا-اثر

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

به باد فحش یا کتک گرفتن-یک ریز فحش دادن یا کتک زدن

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

 

بر پا شدن-ایجاد شدن

آب برداشتن-هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن

درد گرفتن دل از اسهال

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس

 

بخور و نمیر-مقداری از غذا که تنها برای ادامه ی زندگی کفایت می کند

آفتاب گز کردن-ولگردی کردن

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

دست دوم-کار کرده-مستعمل

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن

دردش بودن-درد زاییدن زن گرفتن-هنگام زاییدن زن رسیدن

حواس پرتی-پریشان حواسی-فراموش کاری

 

خرده بورژوا-مالک ابزار تولید ولی ناگزیر به کار برای دیگران

روی شاخ بودن-مسلم بودن-قطعی بودن

دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن

 

 

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

آلت دست کسی شدن(مورد سوء استفاده قرار گرفتن)
خلاف-جرم

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا
جن بو داده-نوعی دشنام است

رک گو-کسی که صریح و بی پروا حرف می زند

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن
زیر آبی-زیرآبکی

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

 

پس بودن-عقب افتادن از دیگران

زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن
ارزانی(بخشیدن، دادن)

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

چلچل-خال خالی-ابلق

 

دست به چماق-چماق در دست-آماده ی چماق زدن

خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

اقبال کسی به برج ریق بودن-بداقبال بودن

زهر ریختن-در حق کسی بدی کردن-انتقام گرفتن-اصل بد خود را نشان دادن

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

 
خاطر داشتن-به یاد داشتن
خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی
آهوی خاور(آفتاب)

دیر کرد-تاخیر-تعویق

پر اشتها-کسی که متمایل به خوردن زیاد است

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

جود-یهودی-حهود

جیغ کشیدن-نگا. جیغ زدن

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

 
انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست-از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

چاسان فاسان-آرایش-بزک

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف

دار کشیدن-دار زدن

پس نشستن-عقب نشینی کردن

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد
تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن
برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

به خود گرفتن-به خود پنداشتن-مربوط به خود دانستن

 

پیزه شُل-آن که شکمش روان باشد-ضعیف-سست

جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن
اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی
رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

 

اطفال باغ(گل‌های تازه)

خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه
اسکلت‌بندی-طرح‌ریزی-زیرسازی

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

از جایی آب خوردن(ناشی از چیزی بودن)

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه

حبه ی انگور-دانه ی انگور
بی مناسبت-نابجا-نامربوط

چرخ کردن-دوختن با چرخ خیاطی-خرد کردن گوشت با چرخ گوشتی

زردنبو-زردمبو

از ته ریش گذشتن-فریب دادن

این تن را کفن کردی(این تن بمیرد)

پابوس-زیارت

دیر کرد-تاخیر-تعویق

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

باب شدن-معمول و رایج شدن

 

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

زنیکه-زنکه

رودرواسی-رودربایستی

 
دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

حلال-زن یا شوهر

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

در هم رفتن-در فکر فرو رفتن-خشمگین شدن

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

 

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

 

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

خیر باشد-پس از شنیدن خواب کسی به فال نیک به او می گویند

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست
جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن
 

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

 

دزد و دغل-نادرست و مکار

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

الحق و الانصاف-انصافن-حقن

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان

 

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

خیک محمد-آدم چاق و فربه

چاچول بازی-حقه بازی-هوچی گری-لاف زنی

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

از نفس افتادن-بسیار خسته و مانده شدن

چیز خور-مسموم شده

 
در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

 
دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن

خیمه شب بازی-نمایش عروسکی-حیله و تزویر

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

داغ کسی به دل کسی ماندن-عزادار شدن کسی به دلیل مرگ عزیزی

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن