کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 88

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

جسته دوزی-نوعی دوختن

چوب بندی-داربست

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن
حساب و کتاب از دست کسی خارج شدن-اداره و نظم امور از دست کسی در رفتن
ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)
از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

 

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

بیرون روش-اسهال-شکم روش
بد خلق-کسی که مدام عصبانی است و غر می زند
خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

حرز جواد کسی بودن-پیوسته با کسی بودن

چال افتادن-گود شدن

جگر را سرمه کردن-دل کسی را سوزاندن-بسیار غم دادن

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

جسته دوزی-نوعی دوختن

بردن از رو- از رو بردن

زخم زبان-نیش زبان-آزردگی از سخن کسی

پاشویه کردن-شستن پای بیمار با آب گرم نمکدار برای پایین آورد تب
پا پی شدن-تعقیب کردن-در صدد تحقیق بر آمدن

دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

پله خوردن-دارای پله بودن

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

البرز(بلندقامت، دلیر)

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه
جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

امان کسی را بریدن-کسی را درمانده و بیچاره کردن

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

خبرکش-سخن چین

ریخت و روز-سر و وضع-شکل و حالت

 

 
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد
پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

چُس افاده-افاده ی بی جا

 

هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

خر آوردن-بدبخت شدن

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن

پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین

 
دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

چله داری-عزاداری در روز چهلم مرگ کسی

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

خانه خمیر-نگا. خانه خراب

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

راپرتچی-گزارش دهنده

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود
دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی

 

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

چیل-آدم بد بیار

زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

رای اعتماد-رایی که نمایندگان مجلس در تایید به دولتی بدهند

چش-چشم

 

خایه-بیضه-جرات

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

چشم چیدن-چشم زخم را دفع کردن

افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)

دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

چندر غاز-پول بسیار کم

 

پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز

 

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

خبر داغ-خبر بسیار مهم

چپری آمدن-زود آمدن

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

 
خوشگل-دل پذیر-تو دل برو-زیبا

 

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

تحت الشعاع بودن-زیر نفوذ و تاثیر دیگری بودن

چپ چپ به کسی نگاه کردن-با اوقات تلخی-بدبینی یا اعتراض به کسی نگاه کردن

از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

دمبل و دیمبو-صدای دایره و دمبک-صدای بزن و بکوب

داش-لوطی-مشدی

ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن

پرداختی-مبلغ داده شده

خصوصی-مقابل عمومی

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته

استخوان لای زخم گذاشتن-بلاتکلیف گذاشتن-کاری را کش دادن

پا در هوا بودن-نامعلوم بودن تکلیف
از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

چراغان شدن-جشن گرفتن

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

بله قربان گو-چاپلوس-متملق

 

پیسی-بد رفتاری-آزار

بند آمدن-متوقف شدن

آشنایی دادن-خود را معرفی کردن

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

پا به پا شدن-تردید داشتن

به ریش کسی خندیدن-کسی را مسخره کردن

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

 

دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد

جَرّ-کشمکش دعوا
آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

بازار شام-جای شلوغ و در هم و بر هم

خوش غیرتی-زیاده غیرت نشان دادن-به طنز یعنی بی غیرتی کردن
دست دست کردن-تردید داشتن-وقت کشتن-وقت را هدر دادن

دبه کردن-دبه در آوردن

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

دلو حاجی میرزا آقاسی-آدم بی قرار و پر تحرک

چلک بازی-بازی الک دولک

حمام گرفتن-منظور دوش گرفتن است

خجالت زده-شرم زده-شرمگین

دور برد-دارای برد زیاد

آب شیراز-شراب

راست شدن-رو به راه شدن

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

دلپخت-پختن مغر چیزی

افتادگی-پریشانی-احتیاج

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

آبِ سیاه-نیمه کوری

آشوب شدن دل-دچار تهوع شدن

 

 
تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن
تسمه ای-آدم لاغر و باریک ولی نیرومند
اُزگل-بی‌سروپا-کم شعور و بی‌شخصیت

اینجانب(تعبیر گوینده یا نویسنده از خود)

 

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن

انگشت‌شمار-کم-معدود

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن
دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

 

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

خبرکش-سخن چین

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی
به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

خوش محضر-شیرین سخن-خوش مجلس
رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

خر و پف-نگا. خرناس

تِرمال کردن-خراب کاری کردن-کثافت کاری کردن-گُه مال کردن

پر بودن خیک کسی-سیر بودن

الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه
دندان شکن-قاطع-محکم

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

پینه کردن- پینه بستن
 

زیر سر داشتن-آماده شدن

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

 
پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

دایه ی مهربان تر از مادر-پرستاری که بیش از مادر مواظب کودک است-کسی که تظاهر به دل سوزی می کند

دو به هم زنی-دو به هم اندازی

 

چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد

زن و بچه-اهل و عیال-زن و فرزند

تعزیه گردان-کسی که در امور همگانی دخالت می کند و سود خود را می برد.
آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

رومیزی-منسوب به میز

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

چشم و همچشمی-رقابت

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

ازرق شامی-اخمو-ترشرو

دیوار را یک طرفه کاه گل کردن-یک طرفه قضاوت کردن
خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته

باش !-نگاه کن-ببین
خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

رمل انداختن-پیش گویی کردن-فال برآوردن

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

 

پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن

چیز فهم-عاقل و فهمیده

بو دادن-بوی بد دادن-مشکوک بودن

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی
ختم گرفتن-نگا. ختم گذاشتن

 

دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

چشم به دهان کسی دوختن-مطیع محض کسی بودن

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

جای شکرش باقی است-باید سپاس داشت که از این بد تر نشده است
از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

پس زدن-کنار زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن

ازرق شامی-اخمو-ترشرو

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست
خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن

آب-عزت و رونق-طراوت و تازگی-روح-شراب خالص

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن

زار-نا به سامان-خراب-بد

انسان بودن-شریف و درست بودن

آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

خاک به سری-همبستری زن با شوهر

راه راه-دارای خطوط موازی

زانویی-زانو

 

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن

خود را به نفهمی زدن-تظاهر به نفهمیدن کردن

تیپا خوردن-رانده شدن

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

تو دماغی-صدایی که بخشی از آن از بینی برآید

آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)
خاله خواهر خوانده-نگا. خاله خاک انداز
چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

 

چیز-آلت تناسلی

حرام و حرس-ریخت و پاش

 

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن
تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن
پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

تیغه-هر چیزی که مانند تیغ باشد-دیوار نازک
چیل-آدم بد بیار

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

زهره کردن-بسیار ترساندن

برچسب زدن-تهمت زدن

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن
تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن
آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

تو دماغی-صدایی که بخشی از آن از بینی برآید

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

چروک-چین و شکن

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن
پاتوغ-محل گرد آمدن

ازرق-چشم زاغ

پاکاری-شغل پاکار

پَخ خوردن-تیزی چیزی

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

چس گرگی پا شدن-صبح زود برخاستن

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

آخِی-صوتی برای تاثر یا شادی

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن

پشم علیشاه-درویش بی قدر

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

جور کسی را کشیدن-کاری را به جای کسی برای او کردن

دست پاچه شدن-مضطرب شدن-دست و پای خود را گم کردن

افسارسرخود-خود‌رای-افسارگسیخته

 

اُق زدن-بالا آوردن

به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن

 

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت-ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی

 

پاچه گیر-کسی که بی مقدمه کسی را بیازارد

تند رفتن-دور برداشتن-زیاده روی کردن-از حد خود تجاوز کردن

خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن

چشم باباقوری-نابینا-کور

چیز-آلت تناسلی

 
زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

بد زبان- بد دهن

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

جُربزه-قدرت-توانایی

چاچول باز-حقه باز-شیاد

جاپایی برای خود باز کردن-خود را به جایی بند کردن

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

آفتابی کردن(پدیدار کردن)

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

آتش بی‌باد(ظلم، می)

پته ی کسی را روی آب انداختن-راز کسی را فاش کردن-کسی را رسوا کردن

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر
خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

جاشو-باربر
خون گرفته ی کسی بودن-در برابر کسی مسئول بودن

باب طبع-موافق میل-مطابق سلیقه
ارزانی-بخشیدن-دادن

دردش بودن-درد زاییدن زن گرفتن-هنگام زاییدن زن رسیدن
اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)
آفتابی کردن-پدیدار کردن
برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

دستِ راست-سمت راست

جا خوردن-یکه خوردن-تعجب زیاد کردن-غافلگیر شدن

خرده خر-کسی که آذوقه ی خانه را روز به روز می خرد نه یکجا

 

 
دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس
اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید
بی پا-از تاب و توان افتاده-فرسوده

خرمن-انبوه و پرپشت

آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

آش هفت جوش-قضیه‌ی پیچیده

 

 
 

خدا نگهدار-خدا حافظ

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

رویم به دیوار-هنگام گفتن مطلب ناخوشایندی می گویند

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

 
دال به دال-پشت سر هم

خِفت-نوعی گره
اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)
آمدن(آغاز به کاری کردن)

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن
دل کسی تاقچه نداشتن-بی نهایت رک و صریح بودن

پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

پا بریده بودن-ترک آمد و رفت کردن

در و تخته-دو دوست خوب-زن و شوهر جور
رَطب و یا بس گفتن-سخنان درست و نادرست گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

بند-ریسمان-طناب-رشته

چل مرد-مرد کوتاه قد

 
جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد
دیپلمه-کسی که دیپلم دارد

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند