بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 97

چراغان کردن-جشن گرفتن

 

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

چپیدن-به زور جا گرفتن

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو
دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

دبه ی کسی را روغن کردن-با دادن پول و هدیه کسی را راضی کردن

خربان-صاحب خر-خرکچی
دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن
حی و حاضر-آماده

 

انگشت بر حرف نهادن-ایراد گرفتن-نکته‌گیری کردن-اعتراض کردن
بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن
خیار چنبر-نوعی خیار

بکُش-تا سر حد مرگ-بیش از حد توانایی

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

زیر جامه-زیر شلواری

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

راست شدن-رو به راه شدن

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

چاچولی-زبان بازی-حقه بازی

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

دنگ و دیوانه-خُل و احمق-سخت داغ

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن
ادرار کوچک-شاش
دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

از بیخ گوش کسی گذشتن(در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن)

بابا غوری-نابینا-کور

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

 

امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)
حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

آمده(شوخی و لطیفه)

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

خربزه قاچ کردن با اتوی شلوار-بسیار آراسته بودن و به خود پرداختن

دراز کش-افتاده-خوابیده

دیر کرد-تاخیر-تعویق

خودسر-گستاخ-سرکش

 
چه غلط ها !-چه فضولی ها !

خر بی یال و دم-احمق-نادان

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن
راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

 

اشهد را گفتن-برای مرگ آماده شدن

 

تازه کار-کم تجربه-مبتدی-ناشی

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

الواتی کردن(عیاشی و هرزگی کردن)

 

خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است

چراغ دستی-چراغ قابل حمل با دست

راه دادن-باز کردن راه عبور-کنار رفتن از سر راه-اجازه ی ورود دادن-رضایت دادن به عمل جنسی

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

اجل‌برگشته(کسی که مرگ به‌سراغش آمده)
 

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن
خواب و خوراک-خورد و خواب

درسته-یکجا-یکپارچه-کاملن

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

پیسی-بد رفتاری-آزار

برق از چشم کسی پراندن-سخت ترسانیدن

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن
دو به هم زنی-دو به هم اندازی

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

زار زدن-سخت گریه کردن

خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

پشت و روی یک سکه-دو چیز به ظاهر متفاوت ولی در واقع مانند هم

خانه یکی-صمیمی و یکدل

اجاق-دودمان

پیش کسوتی-قدمت و برتری

دست و پا کردن-فراهم آوردن

دم کسی لای تله گیر کردن-دچار سختی شدن-به بلا گرفتار شدن

رشته فرنگی-ماکارونی
خونین و مالین-زخمی-خونی شده

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)
 

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)
تخت شدن-صاف و هموار شدن-کاملا نشئه شدن
آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

به دهان کسی نگاه کردن-مطیع به گفته ی کسی بودن-حرف کسی را بکار بستن

بابا شمل-لوطی-داش مشدی

احدالناس-کسی-فردی

پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)
حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

روگیری-چهره پوشاندن از نامحرم-شرم و حیا

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

دو جین-دوازده تا

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

 

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

تخته بند شدن-زمین گیر شدن-ناتوان از حرکت اعضای بدن شدن

آب آتش زده(اشک)

دل رحم-مهربان

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

راهی کردن-روانه کردن-فرستادن

انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن
چار سو-چهار راه-جایی از بازار که در هر چهار سمت آن دکان و مغازه باشد

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

دستمالی-دست مالیدن
به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

آفتابگیر-جایی که آفتاب بر آن بتابد-سایبان-چتر آفتابی

چله ی تابستان-گرمای سخت

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

ته نشست-رسوب

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز
پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن
تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

پَخ خوردن-تیزی چیزی

ته بر کردن-از ته بریدن

 

دوبل-دو برابر

تنبان درآر-بی حیا-دریده
بلبل زبانی کردن-شیرین زبانی کردن-حاضر جوابی کردن-پرحرفی کردن

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

 

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد
آکِله-جذام-زن سلیطه

حرف گوش کن-حرف شنو

دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن
پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

 
آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)
خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)
خلاص کردن-تمام کردن-کشتن
ابرو زدن(رضا دادن، اشاره کردن)

 

چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

تک و تنها-یکه و تنها-به تنهایی

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

رو دست بالا آمدن-رقابت کردن-پیشی گرفتن
 

دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

چته ؟-تو را چه می شود ؟

زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

رو به رو کردن-در برابر هم وادار به اظهار عقیده کردن
اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

از مخ معاف بودن-دیوانه بودن

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

حال آمدن دل-بازیافتن نشاط-برطرف شدن خستگی

 

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

بند کردن-محکم کردن

دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن
آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

بر خر مراد سوار شدن-موفق شدن-به آرزوی خود رسیدن

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

 

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

 

پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

تق تق کردن-آواز برخورد پیاپی دو چیز به یکدیگر

 

جیغ جیغو-اهل داد و فریاد-پر سر و صدا

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

بِدو بِدو-با شتاب-سریع

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

دهن-واحد آواز خواندن

 

 

 

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

دخالت کردن-در آمدن در کاری

دار کشیدن-دار زدن

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

حرف بَری کردن-سخن چینی کردن-خبرچینی کردن
آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)
پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

رمل انداختن-پیش گویی کردن-فال برآوردن

اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

 

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

 

 
استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

زیر جلکی-پنهانی

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

 

 

ته خوار-بچه باز

رمباندن-خراب کردن

تخم حرام-حرام زاده-شرور-شیطان

جیک جیک کردن-غرغر کردن-جویده جویده حرف زدن

بد گل-زشت-بد ترکیب
چوبدار-گله دار-گوسفند دار

پول خرد-پول سکه ای

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت

 
آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

رج کردن-رج بستن

 
چپو شدن-غارت شدن

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن
 

 

در تاریکی روشنایی را پاییدن-به طور نهانی مراقب کسی یا چیزی بودن

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا
چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی
چشم چران-کسی که چشمش به دنبال زیبارویان باشد
رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

دلپُری-عقده ی دل-خشم و کینه ی انباشته شده

دست و پا توی هم رفتن-بی پول شدن-گرفتاری مالی پیدا کردن

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

 

 

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

پشه زدن-نیش زدن پشه

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

چم و خم-آداب و رسوم-فن-ناز و عشوه

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان

آشنا روشنا-دوست آشنا

خوش جنس-خوش باطن-سلیم النفس

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

با هم خواندن-تطبیق کردن-هماهنگ بودن

چَرچَر-اسباب عیش و عشرت

دانش سرای عالی-آموزشگاه تربیت استاد

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن
در دست-آماده-حاضر

اَل اَمان-زینهار-پناه بر خدا

دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

پوست کنده-رک و بی پرده

 

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

آب شیراز-شراب

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

درشت-حرف زشت-دشنام

 

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی

چروکیدن-چین دار شدن

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

چُل-آلت مرد
دلال محبت-پا انداز-خانم بیار

زیر تشکی-رشوه

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

بالینی-کلینیکی

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر
تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است
خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود

حساب کسی پاک بودن-کار کسی خراب و زار بودن

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

تُپ تُپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان
انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن

دستِ راست-سمت راست

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

 

آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن