از کرویف تا دی لایت؛ سیر تکاملی کارخانه بازیکن سازی ۵۰۰ میلیون دلاری آژاکس
دنی بلیند، بازیکن قبلی آژاکس و مربی الان این تیم در اتاق مدیریت باشگاه نشسته و شروع به برشمردن تعدادی از مشهورترین و بهترین بازیکنان تاریخ باشگاه می کنه که در طول چند سال فعالیت کارخانه بازیکن سازی آژاکس به اعتباری که حالا این باشگاه داره کمک کردن. یوهان کرویف، روود کرول، آری هان و جانی رپ به تیم آژاکس کمک کردن که در دهه ۱۹۷۰، این تیم در میدون اروپا سه جام قهرمانی بدست آورد. مارکو فان باستن و فرانک رایکارد در دهه هشتاد میلادی درخشش خود رو شروع کرده بودن و راه رو واسه پاتریک کلایورت، ادگار داویدز و کلارنس سیدورف در دهه ۹۰ میلادی باز کردن.
علاوه بر این که این اسما از به یاد موندنی ترین اسمای دنیای فوتبال به حساب میان، همه اونا محصول آکادمی بازیکن پروری آژاکس بودن، یه آکادمی مشهور فوتبال که همیشه به خاطر خروجیای باکیفیت و تلاشش واسه رسوندن بازیکنان به بالاترین کیفیت تکنیکی شناخته شده.
این باشگاه که در شهر آمستردام قرار داره، بازم به تولید بعضی از بهترین بازیکنان فوتبال عصر حاضر ادامه میده. فرانکی دی یانگ، ماتیاس دی لایت و جاستین کلایورت تنها تعدادی از اسمای مشهوری هستن که از این خط تولید باکیفیت بیرون اومده ان و حالا از بااستعدادترین، خوش آتیه ترین و البته گرون ترین بازیکنان دنیای فوتبال به حساب میان.
در گذشته این سه نفر قرار بود ستون فقرات تیم بزرگ آینده آژاکس باشن. اما با در نظر گرفتن این که لیگ هلند توانایی رقابت با بقیه لیگای معتبر فوتبال جهان مانند انگلیس، اسپانیا، آلمان ایتالیا و حتی فرانسه رو نداره، نگه داشتن این استعدادهای در لیگ هلند کاری خیلی سخت و رقابت برانگیزه. در سال ۲۰۱۸ بود که جاستین کلایورت ۱۹ ساله با مبلغ قابل توجه ۱۹٫۵۴ میلیون دلار به آث رم ایتالیا ملحق شد و دی یانگ ۲۱ ساله هم اواخر سال میلادی الان با مبلغ ۸۵ میلیون دلار به باشگاه بزرگ بارسلونا خواهد ملحق شد تا در کنار مسی، کوتینیو، مالکوم، سوارز و دیگه ستارگان این تیم به دنبال زنده کردن خاطره بارسلونای مقتدر سالای نه خیلی دور با هافبکای قوی هلندی باشه.
خیلی از دیگر باشگاه های تراز اول جهان هم در تابستون پیش رو واسه به خدمت گرفتن ماتیاس دی لایت ۱۹ ساله تلاش می کنن و به احتمال فراوون اونم بزودی از جمع هم تیمی هاش در آژاکس جدا می شه.
در حالی که همیشه ستارگان هلندی از تیم آژاکس جدا شدن اما چیزی که بیشتر مربیان و صاحبان باشگاه رو نگران کرده اینه که باارزش ترین داراییای باشگاه نسبت به نسلای گذشته خیلی زودتر تصمیم به ترک باشگاه پرورش دهنده خود می گیرن. بلیند که بچه خودش، دالی بلیند، هم از اجناس باشگاه بوده و یه مدت در منچستر یونایتد بازی می کرد میگه این خطر هست که بازیکنان مطرح حتی دو یا سه سال پس از مشخص شدن استعدادشون باشگاه رو ترک کنن: «این شرایط بسیار سخته چون همیشه مجبورین تیم رو بازسازی کنین».
بلیند خود کاپیتان تیم آژاکسی بود که در اواسط دهه ۱۹۹۰دو بار متوالی به فینال مسابقات لیگ قهرمانان رسیده و یه بار قهرمانی در سال ۱۹۹۵ و یه بار هم در سال بعد از اون نایب قهرمون شد.
اعضای اون تیم قوی چند سال در کنار همدیگه موندن و خیلی از استعدادهای نوظهور باشگاه رو در کنار بازیکنان جا افتاده و باتجربه ای مانند بلیند و کمک لیتمانن می دید. در دهه ۱۹۷۰، آژاکس در سه سال متوالی همراه با بازیکنانی مانند کرایف، هان و یوهان نیسکنز برنده سه جام قهرمانی در کاپ اروپا (نامی که بعدا به لیگ قهرمانان اروپا تغییر یافت) شد.
یوهان کرویف که نماد فوتبال هلند و فلسفه فوتبالی «فوتبال کامل» بود در سال ۱۹۷۳ در سن ۲۷ سالگی به بارسلونا رفت. اما اون وقتی به بارسلونا رفت که به عنوان بازیکن تیم اول آژاکس موفق به بردن ۱۷ مقام قهرمانی جور واجور شده بود.
تعداد کمی از استعدادهای تیم آژاکس این مدت زمان در تیم پرورش دهنده خود باقی مونده ان و واسه ادوین فن در سار، مدیر باشگاه آژاکس و دروازه بان قبلی تیم ملی هلند، این واقعیت رقابت برانگیز بدین معنا بود که باشگاه باید با این شرایط تازه کنار اومده و خود رو وفق دهد. این روزا، باشگاه آژاکس بهترین گزینه ها رو واسه گذروندن دوران مدرسه در آکادمیای فوتبال نوجوانان و هم اینکه راهیابی به تیم اصلی باشگاه در مورد بهترین استعدادهای خود ارائه میده. اینجوری استعدادهای کامل شده با قیمتی بالا فروخته شده و جای خود رو به استعدادهای نوظهور و جوون تر میدن.
باشگاه های دیگری در سراسر اروپا که همیشه در مورد بازیکن سازی فعال بودن- مانند بنفیکا، پورتو، سلتیک و اندرلخت- هم مدلی مشابه رو در پیش گرفتن.
تنها فرقی که این باشگاه های بازیکن ساز با باشگاه آژاکس دارن اینه که اونا قدرت تجاری و تبلیغاتی و هم اینکه توان فروش استعدادهای خود با قیمتای بسیار بالا- اونطور که در مورد باشگاه آژاکس اتفاق می افته- رو ندارن. براساس بررسیای یوفا نشون میده که درآمد باشگاه های فوتبال از محل ترانسفر بازیکنان نسبت به درآمد کلی باشگاه، از ۲۶ درصد در سال ۲۰۱۴ به ۳۸ درصد در سال ۲۰۱۷ رسیده. اما باشگاه های کمی در این مدل بازیکن سازی و فروش استعدادها به اندازه آژاکس موفق بودن و این موضوع بیشتر از هر چیز به قدرت بازیکن سازی آکادمی فوتبال این باشگاه برمیگرده. فن در سار در حالی که میگه باشگاه توقع داره هرساله ۲ تا ۳ بازیکن اصلی خود رو از دست بده خاطرنشان می کنه: «ما اینجا افسانه نداریم ما افسانه ها رو خلق می کنیم».
اون در ادامه میگه که اینجاش خیلی مهمه که کسایی که در این سیستم هستن، در وقتی که در باشگاه هستن چیزی به تیم خود بر گردونن. منظور اون اینه که بازیکنان مستعد باشگاه در طول دوران حضور خود در تیم اول می تونن با بردن جامای قهرمانی و عایدات مالی که با رفتن به باشگاه های بزرگ نصیب تیم آژاکس می کنن، انگار به باشگاه پرورش دهنده خود ادای دین کنن. تیم آژاکس از فصل ۲۰۰-۲۰۰۱ تا حالا بیشتر از ۵۶۶ میلیون دلار از محل فروش بازیکن درآمد داشته، هر چند همه این درآمدها از محل فروش استعدادهای تازه آکادمی باشگاه نبوده. این باشگاه هم اینکه از اعتبار خود واسه جذب بازیکنان جوون و بااستعداد دیگه تیما هم استفاده کرده.
در نوامبر ۲۰۱۷، فن در سار به چین سفر کرد تا یه قرارداد همکاری ۵ ساله با باشگاه گوانگژو آر ان اف رو امضا کنه.
در اون زمان مدیران آژاکس از این تیم به عنوان دارنده بهترین آکادمی فوتبال چین یاد کرده بودن. اما آژاکس باید در روش کارکرد خود بسیار خلاقانه رفتار کنه.
هدف اصلی این باشگاه اینه که با رقیبان پولدار خود رقابت داشته باشه و در سالای گذشته تونسته به این مهم برسه. آژاکس امسال واسه اولین بار در ۱۳ سال گذشته تونست به جمع ۱۶ تیم پایانی مرحله حذفی لیگ قهرمانان اروپا راه یابد. در سال ۲۰۱۷، این تیم موفق شد به فینال مسابقات لیگ اروپا راه یابد که در مسابقه فینال تسلیم تیم منچستر یونایتد شد و دوم شد.
فن در سار میگه: «من می خوام آژاکس رو به میدون جهانی برگردانم و بازیکنانمان رو واسه خودمون به کار بگیرم- تا هم برنده جام شیم و هم قدم بعدی واسه بازیکنان رو آسون کردن کنیم.
هر چند امیدوارم بازیکنان آژاکس یا آژاکسیای قبلی برنده لیگ قهرمانان اروپا شن اما بهتر می دونم که این برد با تیم خودمون باشه و نه با یکی از باشگاه های بزرگ کشورای دیگه». باشگاه آژاکس در سال ۲۰۱۵ مدرسه فوتبال موسوم به «مدرسه آینده» خود رو گشایش کرد که بازیکنان جوون اون می تونن از سبک آموزشی و تحصیلی خاص باشگاه بهره مند بوده و در کنار اون به پرورش قابلیتای فوتبالی خود هم بپردازند. فلسفه فوتبال کرویف بزرگ و آرایش ۴-۳-۳ مورد علاقه اون با بازیکنان بااستعداد و باتکنیک هنوزم تعریف کننده اون چیزیه که در آکادمی باشگاه اتفاق می افته.