۴-۵۷- ناردان خاتون ۱۷۷
۴-۵۸- نبی لنگ ۱۷۸
۴-۵۹- ننه‌ماهی (۱) ۱۷۸
۴-۶۰- وفا ۱۷۸
۴-۶۱- هفت گرگه ۱۷۹
فصل پنجم: نتیجه‌گیری ……………………………………………………………………………………………….۱۸۰
منابع.……………………………………………………………………………………………………………………………..۱۸۴
الف- کتاب‌ها………………………………………………………………………………………………………………۱۸۴
ب- مجموعه مقالات…………………………………………………………………………………………………….۱۹۳
چکیدۀ انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………..۱۹۵
مقدمه
زبان افسانه‌ها، زبان مشترک ادوار مختلف تاریخ زندگی بشر است. آغاز زندگی انسان در مهدی به بزرگی زمین، خانواده بزرگی هم‌چون عناصر طبیعت را برای او به ارمغان آورد.
انسان که خود عضوی از اعضای این خانواده بزرگ بود، همتایی نظیر خود در مهد بزرگ زمین نیافت. این عضو جاندار طبیعت، که دارای قدرت خلاقیت، شعور و تخیل بود. آرزوها، آموزه‌ها، اندیشه‌ها، تجربیات و آرمان‌های دست نیافته خود را فراخور شرایط زمان خویش در بستر تخیلاتش در چهره‌ای دیگر با رخ افسانه‌ها هستی بخشید و سینه به سینه از طریق انتقال به نسلهای بعد به آن جاودانگی داد.
مادران هزاران سال فرزندان خویش را با روایت این افسانه‌ها، به شیرین‌ترین خواب‌ها سپرده‌اند. خوابی که آفریدگار بیداری‌های پس از آن شد. هستی این افسانه‌ها، حماسه‌ها، رزم‌ها، اندیشه‌های بزرگ و انسان‌های متعالی تاریخ را هستی بخشید. در گرو این افسانه‌ها، تاریخ اقوام بشر زنده ماند و نهال تجربیات پدران و نیاکانش را در بوستان فرداها بار آورد.
برخی از این تجربیات به فراخور شرایط، در هاله‌ای از رمز و تمثیل بیان شده‌اند. از آن‌جا که زندگی انسان از دیرباز با عناصر طبیعت گره خورده بود، استفاده از آن‌ها با توجه به علم، شناخت و تجربیات بشر از این عناصر در افسانه‌ها امری طبیعی به نظر می‌رسد. از میان این عناصر، حضور حیوانات که در زندگی بشر بیش‌ترین تاثیر را داشته‌اند در افسانه‌ها به‌عنوان بن‌مایه‌ها فراوان به چشم می‌خورد. به این ترتیب مطالعه نقش حیوانات در افسانه‌ها لازم و ضروری به نظر می‌رسد. در این پژوهش سعی شده است نقش جانوران در فرهنگ افسانه‌های مردم ایران که مجموعه‌ای نوزده جلدی است بررسی شود. این فرهنگ که اثر علی‌اشرف درویشیان با همکاری رضا خندان است، گردآوری افسانه‌ها از کتاب‌های مختلفی است که هر کدام از این کتاب‌ها به صورت جداگانه افسانه‌های گوشه‌ای از خاک این مرز و بوم را گرد آورده‌اند.
هم‌چنین، تلاش بر این است که نقش حیوانات بر مبنای تقابل یا یاری انسان‌ها شناخته شود. بر این اساس ابتدا سعی شده است با جمع‌آوری دیدگاه‌های فرهنگی و باورهای مردمی، زمینه شناخت این جانوران فراهم آورده شود.
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱- بیان مسئله
جای‌جای کشور ما پر از قصه‌ها و افسانه‌هایی است که از دیرباز سینه به سینه از پدران به پسران و از پسران به فرزندانشان نقل شده است. هرکدام از این افسانه‌ها بیانگر افکار، عقاید و باورهای مردمی است که آن را حفظ کرده‌اند. گرچه گروهی برآنند که افسانه‌ها تنها برای سرگرمی آفریده شده‌اند اما روشن است که آن‌چه در تخیلات آدمی شکل می‌گیرد به دور از اندیشه‌ها، باورها، آرمان و آرزوهای او نیست چه آن‌که افسانه‌ای می‌آفریند از خلاقیت و نیروی فکر خویش کمک می‌گیرد تا راهی به اندیشه‌ها و افکار مردم عصر خویش بیابد و چه آنان‌که این افسانه‌ها را می شنوند تا آن را در خور فرهنگ و باور و مرام و مسلک خویش نیابند دل به شنیدن آن نمی‌سپارند.
از این رو اگر مدعی شویم که افسانه‌ها که در گذشته مخاطبانی وسیع از میان مردم داشته‌اند از باورها، اندیشه‌ها، عقاید و آرمان‌های مردم آن دوران شکل گرفته‌اند گزاف نگفته‌ایم. چرا که بزرگان گفته‌اند هر آن‌چه از دل برآید بر دل نشیند. و این‌که سالیان سال آن‌ها را پاس داشته‌اند تا به نسل امروز رسیده‌است، گواه و صحۀ دیگری بر این گفته‌هاست. بی‌شک آن‌چه در ذهن نسلهای مختلف به یادگار بماند اثری بی محتوا و بی‌ارزش نیست و هدف از خلق آن نمی‌تواند تنها سرگرمی و پر‌کردن اوقات فراغت باشد بلکه بی‌‌تردید اثری ماندگار است که ریشه‌هایش در ریشه‌های آرمانی، باورهای فرهنگی و پسندهای مردمی یک جامعه گره خورده‌است. بنابراین مطالعه و پژوهش در مورد افسانه‌ها و عناصرشان لازم و ضروری به نظر می‌رسد و اما گاهی شخصیت‌های این افسانه‌ها به صورت حیوانات نمود می‌کنند. دسته‌ای از این حیوانات پا از مرام و مسلک حیوانی فراتر گذاشته، صفاتی انسانی پذیرفته و به یاری مردم جامعه و قهرمان داستان می‌شتابند و دسته‌ای دیگر در تقابل با انسان‌ها قرار گرفته و با قهرمان داستان عناد می‌ورزند به این ترتیب آن‌چه سعی شده‌است در این پژوهش مورد بررسی قرار گیرد ویژگی‌های جانوران در باورهای مردمی و بررسی نقش جانوران در افسانه‌ها به عنوان یاری‌گر و یا ضد قهرمان است.
۱-۲- سؤالات تحقیق
نقش حیوانات مختلف در این افسانه‌ها چگونه است؟
کدام دسته از حیوانات در تقابل با انسان‌ها قرار می‌گیرند؟
کدام دسته از حیوانات به یاری انسان‌ها می‌شتابند؟
ویژگی حیواناتی که در تقابل با انسان‌ها قرار م
| برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید. |
ی‌گیرند چیست؟
ویژگی حیوانات مددکار کدام است؟
۱-۳- فرضیه‌های تحقیق
نقش حیوانات در داستان‌ها در گرو نوع تأثیر آن‌ها بر زندگی بشر است.
حیواناتی چون مار، گرگ، روباه، شغال و … در تقابل با بشرند.
حیواناتی چون اسب، آهو، سیمرغ، میش، بره، ماهی و … حیوانات یاری‌گرند.
در این نوع داستان‌ها جانوران وحشی و خونخوار در تقابل با انسان‌ها هستند.
در افسانه‌ها و داستانهای عامیانه حیوانات اهلی و کم‌آزار و آن‌دسته از حیوانات که همیشه در خدمت بشر بوده‌اند، نقش حیوانات مددکار را می‌پذیرند.
۱-۴- اهداف تحقیق
آشنایی و معرفی ادبیات عامه
شناخت بیشتر عناصر افسانه‌ها در داستانهای کهن
آشنایی با نقش جانوران در داستانهای کهن