رسید که اینها دو جرم متفاوتند البته این تفاوت را قانونگذار در مواردی از ق.م.ا و قانون جرائم رایانه‌ای مورد توجه قرار داده در ضمن اگر قانونگذار هم قائل به تفاوتی نبود پس جرم انگاری تحت عنوان جاسوسی رایانه‌ای کاری بیهوده به نظر می آمد. برای بیان این تمایز به موادی از قانون مجازات اسلامی و قانون جرائم رایانه‌ای اشاره می‌کنیم.
1-قانونگذار در ماده 3 قانون جرائم رایانه‌ای عنوان «داده‌های سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سیستم رایانه‌ای مخابراتی یا حامل‌های داده»را مطرح می‌کند اما در ماده 501 قانون مجازات اسلامی‌توجه خود را به نقشه‌ها. اسناد و تصمیمات راجع به سیاست داخلی و خارجی کشور معطوف می‌کند.
در نتیجه می بینیم که از نظر قانونگذار داده‌های سری در محیط حقیقی شکل نمی‌گیرد و فقط در محیط سایبر مفهوم داده‌های سری متصور می باشد.
2-قانونگذار در ماده 4 قانون جرائم رایانه‌ای آورده «هر کس به قصد دسترسی به داده‌های سری موضوع ماده 3 این قانون تدابیر امنیتی سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی را نقض کند» اما در ماده 503 قانون مجازات می گوید «هر کسی به قصد سرقت نقشه یا نقشه برداری یا کسب اطلاع از اسرار سیاسی یا نظامی یا امنیتی به مواضع مربوطه داخل شود…».
با دقت در این دو ماده متوجه می‌شویم که از نظر قانونگذار در جاسوسی سنتی شخص جاسوس وارد محیط حقیقی حفاظت شده میشود، اما در محیط سایبری جاسوس با شکستن تدابیر امنیتی رایانه‌ای اقدام به کسب اطاعات می‌کند که این کار فقط در محیط سایبر امکان پذیر می باشد.
با نگاهی به متون فوق در می یابیم جاسوسی سنتی در نظر قانونگذار با جاسوسی سایبری کاملاً متفاوت بوده و با استفاده از موارد قانون مجازات اسلامی‌در خصوص جاسوسی سنتی نمی‌توان به جرم جاسوسی سایبری رسیدگی کرد و همچنین مسلماً از طریق آئین دادرسی که به جرم جاسوسی سنتی رسیدگی می‌کنند هم نمی‌توان به جرم جاسوسی در فضای مجازی بطور کامل رسیدگی کرد چون از لحاظ مرجع صلاحیت دار و محل ارتکاب جرم و.. دچار معضلاتی می‌شویم زیرا همانطور که می‌دانیم یک کار بر اینترنت میتواند از یک کشور, تدابیر امنیتی شبکه اینترنتی کشور دیگری را مورد حمله قرار دهد حال مثلاً در مورد مثال فوق محل ارتکاب جرم کجا قرار دارد؟ و مرجع صالح کدام کشور حق رسیدگی دارد؟ اینها همه نشانگر نیاز به یک آئین رسیدگی خاص می باشد.
همچنین لازم به ذکر است قانونگذار در قانون جرائم رایانه‌ای تعریفی جامع و کامل از داده‌های سری و در حال انتقال یا ذخیره شده در سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده « ارائه نداده» همچنین قانونگذار در ماده 3 قانون جرائم رایانه‌ای در صدر ماده بصورت مطلق و کلی می‌گوید:
«هر کس بطور غیر مجاز نسبت به داده‌های سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سیستم رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده مرتکب اعمال زیر شود به مجازات مقرر محکوم میشود…. »
قانونگذار در صدر ماده مشخص نمی‌کند آیا منظور داده‌های دولتی است یا مطلق هر داده سری یعنی حتی داده‌های سری شخصی و فقط در تبصره 1 ماده می‌گوید… «داده‌های سری داده‌هایی است که افشای آنها امنیت کشور یا منافع ملی لطمه می‌زند» و باز هم تصریحی در این خصوص در تبصره بیان نمی‌کند.
پس هر چند در گذشته در خصوص جاسوسی سنتی تحقیقات فراوانی صورت گرفته اما این تحقیقات لزوم بررسی و تحقیق در خصوص جاسوسی سایبری را از بین نمی برد و بررسی علمی و موشکافانه را از سوی پژوهشگران می طلبد و هر چند قانون جرائم رایانه‌ای به تصویب رسیده است اما ابهاماتی در این قانون وجود دارد که باز هم نیاز به تحقیق و بررسی را به ما نشان می‌دهد علی الخصوص در مورد جاسوسی رایانه‌ای، این قانون، همچنانکه از نظر متخصصان جاسوسی سایبری با شدت و پیچیدگی در سطح جهان ادامه پیدا خواهد کرد در نتیجه این لزوم بررسی جرم جاسوسی در فضای مجازی را ضروری می سازد و همانطور که می‌دانیم مجرمین جرائم کامپیوتری نیاز به آموزش چندانی ندارند پس می‌توان گفت با توجه به افزایش این نوع بزه کاری‌ها در قرن حاضر باید توجه بیشتری برای شناخت آن مبذول داشت.
2- اهداف تحقیق
هدف کلی از تحقیق آن است که بحث پژوهش در خصوص جاسوسی رایانه‌ای پرده از ابهامات موجود در خصوص این جرم برداشته شود.
اما هدف اصلی هشدار در باره شکل گیری یک پدیده سایبری است که مقابله در برابر این تهدید در جامعه‌ای که روز به روز به سمت رایانه پیش می‌رود جز با شناسایی درست و کامل آن امکان پذیر نمی باشد.
3- روش تحقیق
روش پژوهش به صورت کتابخانه ای و استفاده از منابع موجود نوشته شده از جمله کتابها، مقالات، پایان نامه ها و … می باشد. همچنین در صورت نیاز از منابع معتبر رایانه ای نیز بهره گیری شده است.
4- محتوای تحقیق
فصل اول: بیانگر کلیات شامل مفاهیم،تعاریف و تاریخچه می باشد. در این فصل با مفاهیم و اصطلاحات و تعاریف مربوط به موضوع آشنا خواهیم شد. تعریف فضای سایبر، جاسوسی کلاسیک، جاسوسی در فضای مجازی و … در این فصل بیان خواهد شد.
فصل دوم: شرایط تحقق جرم جاسوسی رایانه ای. در این فصل به بررسی ارکان و عناصر تشکیل دهنده جاسوسی در فضای مجازی می پردازیم؛ همچنین همکاری در ارتکاب این جرم را بررسی خواهیم کرد و سپس تفاوت جاسوسی رایانه ای را با سایر جرائم مشابه بیان می کنیم.
فصل سوم: پاسخ های کیفری. در این فصل به بیان مجازات جرم جاسوسی در فضای سایبر پرداخته و در قسمت دوم این فصل صلاحیت قانون ایران و دادگاه های صالح به رسیدگی در این جرم را بیان می کنیم.
5- سؤالات و فرضیه های تحقیق
پیرامون جاسوسی رایانه ای سؤالات بسیاری مطرح است اما سؤالاتی که در این تحقیق در پی پاسخ به آنها هستیم عبارتند از:
1-ارکان تشکیل دهنده جرم جاسوسی در فضای مجازی چه می باشد؟
2-وجه تمایز جاسوسی سایبری از جاسوسی سنتی در چه مطالبی نهفته است ؟
3-آیا جرم جاسوسی رایانه‌ای یک جرم علیه امنیت ملی محسوب میشود ؟ و رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگاه انقلاب می باشد؟
فرضیه های تحقیق در قالب پاسخ به سؤالات فوق به شرح زیر است:
1-ارکان تشکیل دهنده جاسوسی در فضای مجازی همان سه رکن قانونی مواد (3،4،5) قانون جرائم رایانه ای و مواد(64 و 75) قانون تجارت الکترونیکی ،رکن مادی شامل ورود، نقض تدابیر امنیتی، دسترسی به داده ها و در دسترس قراردادن داده ها و رکن معنوی عبارت است از علم و آگاهی و قصد در انجام بزه میباشد.
2-این دو جرم از لحاظ ماهیت با یکدیگر متفاوتند.
3-از آنجا که این بزه به دو نوع تقسیم میشود باید گفت در جاسوسی رایانه ای علیه امنیت این بزه جرمی علیه امنیت ملی و صلاحیت رسیدگی به آن در اختیار دادگاه انقلاب میباشد اما در جاسوسی رایانه ای اقتصادی این بزه میتواند جرم علیه امنیت باشد که در این صورت در صلاحیت دادگاه انقلاب است و الا در صلاحیت دادگاه عمومی خواهد بود.
6- سابقه تحقیق
تحقیق و نگارش رساله پیرامون جرائم رایانه‌ای دارای سابقه‌ای بیش از یک دهه است و از زمانی که لایحه تعریزات در سال 1375 تصویب شد تحقیقات آغاز شد از جمله این تحقیقات و نگارشات می‌توان به کتابهای زیر اشاره کرد:
کتاب تحقیقات مقدماتی در جرائم سایبری نوشته دکتر محمد رضا زندی که در این کتاب بصورت کلی در جرائم سایبری و اصول حاکم بر تحقیقات مقدماتی در جرائم سایبر و علی الخصوص ادله اثبات رایانه‌ای پرداخته شده است.
کتاب جرائم رایانه‌ای از دیدگاه حقوق جزای ایران و حقوق بین الملل تالیف کامران شیرزاد: در این نوشتار به بررسی کلی جرائم رایانه‌ای در حقوق ایران و بین الملل پرداخته شده است.
در خصوص جاسوسی سنتی هم تحقیقات فراوانی صورت گرفته که از جمله این نگارشات می‌توان به کتاب جاسوسی و خیانت به کشور نوشته عادل ساریخانی اشاره کرد.
اما در باره جاسوسی در فضای مجازی متاسفانه علیرغم اهمیت و لزوم موضوع، تحقیقات خاصی صورت نگرفته است فقط وقتی صحبت از جرائم سایبری میشود به عنوان یکی از انواع جرائم رایانه‌ای در خصوص جاسوسی سایبری هم چند سطری نوشته شده است از جمله می‌توان به پایان نامه کارشناسی ارشد خانم بتول پاکزاد تحت عنوان جرائم کامپیوتری اشاره کرد که در این پایان نامه بصورت کلی اینگونه جرائم مورد بررسی قرار گرفته شد و فقط گفتاری را به جاسوسی رایانه‌ای اختصاص دادهاند و به عنوان معرفی این جرم تحت مجموعه جرائم کامپیوتری و رساله دکتری خانم بتول پاکزاد و تحت عنوان تروریسم سایبری که در این نوشتار هم فقط چند سطری برای معرفی این جرم در نظر گرفته شده است.
اما مقالاتی چند در خصوص جاسوسی سایبری نوشته شده که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم :
مقاله، تعریف جاسوسی رایانه‌ای « نوشته حمید خانزاده، این مقاله در سال 1386 پیش از تصویب قانون جرائم رایانه‌ای و نگاشته شده است و فقط به تعریف جاسوسی سایبری با مقایسه اسناد بین الملل پرداخته است».
مقاله « جاسوسی در فراز و فرود » نوشته محمد صادق زمانی این مقاله در خرداد 1386 نگاشته شده و جاسوسی را در حال و گذشته با توجه به عوامل مورد استفاده برای جاسوسی مورد بررسی قرار داده.
مقاله «بررسی ابعاد جاسوسی رایانه‌ای با توجه به قانون جرائم رایانه‌ای» نوشته الیاس بوجار در سال 1389 در این مقاله ابتدا نویسنده به تعاریف کلی در خصوص جرائم رایانه‌ای پرداخته و سپس به بررسی سیر تصویب قانون جرائم رایانه‌ای و بعد از آن به بررسی مواد مرتبط با جاسوسی رایانه‌ای در قانون جرائم رایانه‌ای پرداخته است.
خلاصه آن که در خصوص این جرم خاص تحقیقی شایسته صورت نگرفته است و فقط گاهی و بطور پراکنده در بعضی کتب و مقالات به این جرم بصورت گذرا توجهی معطوف شده است.
البته لازم به تذکر است در کتاب «بررسی فقهی جرائم رایانه ای» نوشته آقایان حسینعلی بای و بابک پور قهرمانی جرائم رایانه‌ای طبقه بندی شده و جرائم علیه رایانه مورد بحث قرار گرفته است و نویسندگان در یکی از فصول کتاب جرم جاسوسی را بصورت مطلق بررسی کرده و فصلی را هم به جاسوسی رایانه‌ای اختصاص دادهاند و این دو جرم جاسوسی سنتی و سایبری را از هم تفکیک کرده‌اند.
فصل دوم
اینجا فقط تکه های از پایان نامه به صورت رندم (تصادفی) درج می شود که هنگام انتقال از فایل ورد ممکن است باعث به هم ریختگی شود و یا عکس ها ، نمودار ها و جداول درج نشوندبرای دانلود متن کامل پایان نامه ، مقاله ، تحقیق ، پروژه ، پروپوزال ،سمینار مقطع کارشناسی ، ارشد و دکتری در موضوعات مختلف با فرمت ورد می توانید به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.
رشته حقوق همه گرایش ها : عمومی ، جزا و جرم شناسی ، بین الملل،خصوصی…
در این سایت مجموعه بسیار بزرگی از مقالات و پایان نامه ها با منابع و ماخذ کامل درج شده که قسمتی از آنها به صورت رایگان و بقیه برای فروش و دانلود درج شده اند
کلیات
برای شناخت بهتر موضوع بجاست در ابتدا مفاهیمی نظیر جرم جاسوسی رایانه ای و سنتی و فضای سایبر و مفاهیم بیان شده در قانون جرائم رایانه ای در خصوص جرم جاسوسی رایانه ای مورد شناسایی قرار بگیرند. شناسائی این مفاهیم به درک بهتر موضوع مورد بحث کمک
می کند. هر چند که در خصوص پاره ای از این مفاهیم هنوز اختلافاتی میان علما موجود است.
مبحث اول: مفاهیم و تعاریف
برای شناخت جاسوسی رایانه ای ابتدا به تعریف مفاهیمی نظیر اینترنت و فضای سایبر مفاهیم مرتبط با موضوع در اینترنت خواهیم پرداخت سپس به تعریف جاسوسی سنتی و جاسوسی در فضای سایبر می پردازیم .
گفتار اول: مفاهیم مطرح شده در قانون جرائم رایانه ای و مفاهیم مرتبط با فضای سایبر
در این بخش به تعریف و شناسایی برخی واژه های کلیدی مرتبط با جاسوسی رایانه ای
که بعضاً در مواد قانون جرائم رایانه ای آمده است، می پردازیم. که این واژه ها نیازمند توضیحات بیشتری در این زمینه می باشد ، بی شک با تعریف این واژه ها ابهامات موجود رفع خواهد شد.
بند اول: فضای سایبر
سایبر در فرهنگ های مختلف، از لحاظ لغوی به معنای مجازی و غیر ملموس است و در برخی فرهنگ های کامپیوتری به یک گروه کامپیوترهای بسیار بزرگ یا ابر کامپیوتر اطلاق شده است.
اما واژه «سایبر »از لغت یونانی «kybernetes »به معنی سکاندار یا راهنم